معبد داش کسن اثر بی همتای دوره ایلخانی/ تلفیقی از هنر ایرانی و چینی
توسط در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۹۶
زنجان - ایرنا - معبد داش کسن از جمله اثر تاریخی ارزشمند با قدمت 700 ساله سلطانیه بشمارمی رود که تلفیقی از هنر ایرانی و چینی را در خود جای داده و در صورت ایجاد امکانات لازم گردشگران زیادی را به خودجذب خواهد کرد.
به گزارش ایرنا، معبد داش کسن بنایی صخره‌ای است که در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر سلطانیه ، در نزدیکی روستای ویر ، از توابع همین شهرستان قرار گرفته ، این مجموعه در محوطه ای به شکل مستطیلی ناقص ، به طول 400 متر و عرض 50 تا 300 متر قرار گرفته است.
در معبد صخره ای داش کسن علاوه بر استفاده از فن پیشرفته زمان، زمین شناسی و معدن شناسی 2 امر شناخته شده از دانش جغرافیایی طبیعی مورد توجه است و این 2 امر در ادوار مختلف فرهنگی اغلب بصورت منفرد مورد توجه و بهره برداری بوده و در آثار نادر چون معبد صخره ای داش کسن به کار رفته است.
این مطلب ریشه در دانش گذشته ایران داشته و بعضا به دوره پیش از تاریخ راه پیدا می کند و نمونه بارز تاریخی آن آثار باقیمانده از حکومت ماد و هخامنشی در غرب کشور و نقش رستم و تخت جمشید در فارس بوده اما، فناوری بکار رفته در معبد داش کسن پیامد تکامل فنی سنگ تراشی با ابزار فلزی است.
مهرداد عسگریان محقق طرح مطالعاتی معبد داش کسن در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: گستره فعالیت سنگ تراشی در معبد صخره ای داش کسن در کل بر اساس یک خط تقارن طولی یافته است و آنچه بر اساس کار هویدا شده نشان می دهد که هیچگونه کاستی و یا اضافه ای هر نیمه بنا نسبت به نیمه دیگر ندارد و حاصل این عمل صراحت بر یک نقشه یا طرح از پیش تدوین شده و نظارت دقیق بر آن در طول مدت اجرای طرح است.
وی اظهار می کند: بخش عمده آثار فرهنگی باقیمانده از ادوار مختلف نشان از آموزه های دینی و باورهای مذهبی حکایت دارد که در طول عمر تاریخی یک قوم پدید می آید و به لحاظ ویژگی های خود فرهنگ ،آن قوم یا جامعه را از دیگر فرهنگها متمایز می سازد.
عسگریان اضافه کرد: از اینگونه آثار می توان نقش اژدهای معبد صخره ای داش کسن را نام برد که اثر بنیادی در آموزه های دینی جامعه قرن هفتم هجری قمری ایران نداشته و فقط رنگ و یادی از باورهای ایلخانان مسلمان ناشده ایران را به نمایش می گذارد چرا که از مسلمان شدن غازان خان کمتر میتوان نقش و نگارهای ایرانی و یا ایرانی نشده را در کارهای هنری دید.
وی افزود: بطور کلی آثاری نادر چون اژدهای نقش شده در داش کسن بازتاب ارزشهای مادی و معنوی جامعه است، زیرا عناصر فرهنگی از هنر، علم، مذهب و سیاست تاثیر می گیرد و به عبارت روشن اینکه تمام مواد متشکله فرهنگ در شکل گیری آنها موثر است در صورتی که آثار نادر و منحصر بفرد تحت تاثیر گزینش پاره ای از عوامل فرهنگی بوجود می آید.
این محقق ادامه داد: از طرفی می توان آثار نادر را که ریشه در فرهنگ گذشته ندارد، را حاصل تهاجمات فرهنگی قلمداد کرد و به عبارت واضح تر اینکه اژدهای نقش شده در داش کسن که به نیت ارزانی ، خیر و برکت و محافظت از سلطنت پدید آمده از باور جامعه ایرانی اواخر قرن هفتم هجری قمری بسیار بدور بوده است.
وی خاطرنشان کرد: اژدهای ایرانی یادآور ظلم و ستم و مظهر پلیدی هاست و نیک کرداران و نیک اندیشیان تاریخ ایران همیشه بر علیه این موجود افسانه ای جنگیده اند و گذشته از بعضی از آثار منقول دوره تاریخی که نقش اژدها دارد،بطور کلی در ایران نقش نگاره اژده ها در قالب هنر مصور سازی از کهن ترین دوران به بعد نیز دیده نمی شود.
وی اضافه کرد: حتی زمانی که تصویر نگارگری عهده دار وظایف خط بود بسیاری از اعتقادات و باورهای ادوار گذشته بدین طریق به زمان بعد منتقل می شد ،نقش اژدها جایگاهی برای خود در فرهنگ های ایران به دست نیاورد و نیز در دوره ساسانی وقتی احتیاج بود که اهریمن در زیر پای اهورمزدا در نقش رستم ترسیم شود صورت انسان تجسم پیدا کرد تا تمامی دانش انسان در قلمرو نیروهای اهورایی و اهریمنی درهر زمان قابل انطباق باشد.
عسگریان گفت: نقش اژدهای داش کسن از جمله چهره های بیرونی بخشی از جامعه قرن هفتم و هشتم قمری ایران است که نتوانست تن پوشی از باورهای دیر پای جامعه را در اختیار داشته باشد و لذا فقط بر هویت نخستین ایلخانان مغول حکایت و سلطه آنها را تایید می کند.
وی ادامه داد: ضمن آنکه گویای تشتت فرهنگی در اواخر قرن هفتم هجری قمری مخصوصا ارغون خان مغول می باشد و از طرفی ناتمام ماندن معبد داش کسن ناشی از تفوق اراده ملتی است که موجود تازه وارد را قبل از اینکه ریشه بدواند و رشد کند، بصورت سنگواره موزه نشین در آورده است.
این محقق خاطر نشان کرد: این سنگواره ها نشان می دهد که ایران و ایرانی در جریان نفوذ فرهنگی هر گز بی اختیار دست بسته نبوده است و این تسلیم نشدن را می باید در هسته فرهنگی جامعه ایران جستجو کرد که ارتباط آن با چهره بیرونی جامعه همیشه از شرایط خاصی پیروی کرده است.
عسگریان ادامه داد: معبد داش کسن از یک محوطه اصلی که تمامی تزیینات مکشوفه به آن تعلق دارد و یک حیاط وسیع تشکیل یافته است، محوطه اصلی که پر رمز و راز جلوه می کند ، تلفیقی از هنر اسلامی و تزیینات چینی است.
وی یادآوری می کند: 2 اژدهای عظیم که هر کدام در پیچ و خم های سحر آمیز خود اسراری را نهفته دارند و شخصیت محوری معبد از آن انهاست گویی محافظان همیشه بیدار معبدند و تزیینات اسلامی از قبیل اسلیمی های زیبا و مقرنس های چشم نواز و قاب بندی های دقیق بخشی از هنرهای اسلامی است که جلوه ای پر شکوه به معبد بخشیده است.
وی یادآوری کرد: در ایجاد این معبد معمار و سنگتراش چون مجسمه سازی که تمام خطوط مجسمه احتمالی را در یک قطعه سنگ خام قبل از پدید امدن می بیند او هم معبد ساخته شده را با تمام عناصر تشکیل دهنده در دل کوه احساس کرده است.
این محقق اظهار کرد: اگر چه نقوش حجاری شده معبد نشان دهنده ذوق و سلیقه حجاران ایلخانی است ولی نقشه اصلی بنا گذشته ای دور را ترسیم می کند و شکل اصلی معبد چلیپایی و بیانگر پیشرفت معابد صخره ای از اینگونه در ایران است.
وی گفت: عبادتگاه اصلی معبد شکل زیبای خود را مدیون سرچشمه تاق شبیه تاق بستان اما با تاریخی جدید تر است در دهانه تاق شمالی آثار تعبیه شده در بزرگ و عظیم احتمالی قابل رویت است.
عسگریان افزود: در ابتدای کاوش داش کسن با توجه به آثار باقیمانده از معبد شامل اژدهای غربی و یک تاقنمای تزیینی در شمال آن، به ارتفاع 372 سانتی متر و عرض 110 سانتی متر و عمق 45 سانتی متر است که اسلیمی زیبا ولی ناتمام را در سطح خارجی تیزه تاق در برگرفته و وجود آثار تاقنمای تزیینی در جبهه جنوب غربی و شمال غربی و در کنار تاق جنوبی معبد و در ارتفاعی بالاتر از سطح قاب اژدهای غربی که نقش گیاهی را در بردارد و موید یک خط تقارن مفروض جهت گسترده فعالیت های سنگ تراشی معبد به حساب می آمد.
وی خاطر نشان کرد: وجود چنین اثر تاریخی ارزشمند با قدمت 700 ساله موجب می شود در جهت توسعه صنعت توریسم و ایرانگردی اقدامات لازم انجام گیرد و بطور کلی این اثر تاریخی از نقطه نظر چگونگی دخل و تصرف انسان در صخره های طبیعی از دوران پیش از تاریخ تا به امروز برای بیننده روشن می کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صتایع دستی و گردشگری استان نیز در ارتباط باوضعیت کنونی این اثر تاریخی گفت: اولین موضوع مهم در این اثر، نبود دسترسی راه مناسب برای گردشگران داخلی و خارجی است و آنگونه که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است.
یحیی رحمتی اضافه کرد: بر این اساس و با هماهنگی انجام گرفته مقرر شده اداره کل راه و شهرسازی استان تا یکسال آینده نسبت به ایجاد راه مناسب برای دسترسی راحت گردشگران اقدام کند.
وی اظهار کرد: موضوع دیگر توجه به زیر ساخت های این اثر تاریخی است که البته کارهای حفاظتی و حصار کامل این مجموعه تهیه شده و علاوه بر ورودی مشخصی آن نیز انجام گرفته است.
این مسئول ادامه داد: نصب تابلوهای راهنمایی برای دسترسی بهتر گردشگران و ایجاد استراحتگاهای موقت از جمله کارهای انجام گرفته و در دست انجام است.
وی خاطر نشان کرد: گنبد سلطانیه یکی از قطه پازل های مجموعه و جاذبه های گردشگری به شمار می رود و این اداره کل قصد دارد دیگر آثار و جاذبه این شهر مثل داش کسن را به مخاطبان و علاقمندان معرفی کند.
گزارش: اعظم شامی*** انتشار: اسماعیل جهانبخش
برو به فرم ارسال نظر
هیچ نظری تا الان ثبت نشده.