گردشگری روستایی روشی برای توانمندسازی جوامع محلی
توسط در تاریخ ۰۴ آبان ۱۳۹۵
گردشگری روستایی را می‌توان روشی برای توانمندسازی جوامع محلی با استفاده از پشتوانه‌های فرهنگ بومی و بهره‌گیری خردمندانه از منابع طبیعی و محیط زیست دانست که مقصد آن خارج از محدوده شهرها بوده و بطور عرفی جزء قلمرو روستایی به شمار می‌آید.
متن کامل سخنرانی رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به شرح زیر است:
" برخورداری از سطح قابل قبول از رفاه، اشتغالزایی و درآمد مکفی برای همه افراد جامعه و همچنین دستیابی به توسعه پایدار از مهم‌ترین اهداف برنامه‌ریزان در کشورهای جهان به ویژه جوامع در حال توسعه محسوب می‌شود. در این میان، باید وضعیت معیشتی و رفاهیِ روستاییان به عنوان کم‌برخوردارترین افراد این جوامع، در کانون توجه مدیران قرار بگیرد. از آنجاکه فقیرترین روستانشینان را افراد بدون زمین کشاورزی و یا با زمین اندک تشکیل می‌دهند، می‌توان با تنوع‌بخشی به فعالیتهای مرتبط با گردشگری در این سکونتگاه‌ها موجبات اشتغالزایی، کاهش فقر و ایجاد رفاه اجتماعی نسبی را در این کانون‌های کوچک جمعیتی فراهم آورد. در این راستا استفاده از فعالیت های خدماتی مربوط به گردشگری و نیز بهره گیری از ایجاد صنایع دستی و سایر صنایع کوچک روستایی می‌تواند ضمن رفع تنگناهای حاصل از بیکاری، فقر و آثار ناشی از پیامدهای منفی خشکسالی و بحران تولید در روستاها، به عنوان عنصری محوری در جهت کاهش فضای نابرابری در توسعه اقتصادی– اجتماعی محیط های روستایی قلمداد گردد. البته این سیاست اگر توأم با مشارکت همه‌جانبه روستاییان در ابعاد سرمایه‌گذاری و فعالیت در قالب شرکت های تعاونی گردشگری باشد، به نحوی کارآمدتر بوده و می‌تواند پاسخگوی مشکلات و نارسایی های حاصل از عقب ماندگی اقتصادی– اجتماعی روستاها و جوامع عشایری کشور باشد.
همان گونه که می دانید اقتصاد روستایی بر پایه «کشاورزی»، «صنعت» و «خدمات» استوار بوده که بیشترین فعالیت، مربوط به بخش کشاورزی بوده و جزئی‌ترین نقش را نیز فعالیتهای خدماتی بر عهده دارند. از سوی دیگر بسته به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی و همچنین نزدیکی به مراکز صنعتی درصد نقش هر یک از ارکان توسعه اقتصاد روستایی متفاوت خواهد بود. برای نمونه در روستاهای حاشیه تأسیسات صنعتی معمولاً افراد شاغل در بخش صنایع بیشتر بوده و به دنبال آن بخش خدمات نیز در کنار آن، رونق بیشتری خواهد داشت. در این میان بخش خدمات به‌ویژه صنعت گردشگری باید در کنار سایر بخش‌ها نقش مکمل توسعه اقتصادی را بر عهده داشته و بتواند مشکلات اقتصادی و اشتغال در بخشهای دیگر را جبران کند. در برخی مناطق از جمله در نواحی بیابانی که شرایط محیط طبیعی و کمبود منابع آب و خاک اجازه زیادی به توسعه فعالیتهای کشاورزی نمی‌دهد گسترش فعالیتهای گردشگری بویژه اکوتوریسم و گردشگری روستایی نقش زیادی برای آبادانی روستاها و جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه دارد و در شرایط کنونی که افزایش جمعیت نیز خود تبدیل به معضل شده است برای ماندگاری جمعیت و جلوگیری از وقوع اشتغال کاذب و رواج ناهنجاری ها، نقش بسیار ارزشمندی را ایفا می نماید. شایان گفتن است که نمی توان نقش صنایع دستی روستایی را در این میان نادیده گرفت.
بنابراین گردشگری روستایی را می‌توان روشی برای توانمندسازی جوامع محلی با استفاده از پشتوانه‌های فرهنگ بومی و بهره‌گیری خردمندانه از منابع طبیعی و محیط زیست دانست که مقصد آن خارج از محدوده شهرها بوده و بطور عرفی جزء قلمرو روستایی به شمار می‌آید. از این رو، گردشگری روستایی به عنوان یکی از راههای توسعه‌ای نواحی روستایی در رشد جنبه‌های اقتصادی و فرهنگی این مناطق تأثیر بسزایی دارد. این نوع توریسم همه فعالیتهای گردشگری قابل ارائه در یک روستا را شامل می‌شود، به گونه‌ای که ممکن است انواع جاذبه‌های مربوط به اکوتوریسم، ژئوتوریسم، بیابان‌گردی، گردشگری کشاورزی، گردشگری تاریخی و فرهنگی و غیره را در خود داشته باشد. از سوی دیگر گردشگری روستایی می‌تواند در درون سایر فعالیتهای گردشگری نیز جای گیرد. این تعریف منطبق با تعریف سازمان جهانی جهانگردی درباره گردشگری روستایی می‌باشد که می تواند زمینه های رونق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در جوامع محلی فراهم نماید. ایجاد اشتغال مولد، افزایش سطح رفاه همگانی، احداث زیرساخت¬ها و فعالیت¬های عمرانی مورد نیاز، بالا رفتن سطح فرهنگ جامعه و غیره از پیامدهای مثبت این بخش خدماتی می باشد.
از سوی دیگر، موفقیت این بخش وابسته به حفظ ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه بوده که در صورت برنامه‌ریزی اصولی و علمی، صنعت گردشگری نقش مکمل فعالیت های اقتصادی به ویژه برای نسل های جوان کشور بر عهده خواهد داشت. توسعه گردشگری، راهبردی برای بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی روستاییان کم‌درآمد و تلاشی همه‌جانبه برای کاهش فقر است که به‌ویژه با افزایش تولید و ارتقای بهره‌وری در محیط های روستایی میسر می‌گردد. در این زمینه مناطق مختلف ایران، با توجه به شرایط جغرافیایی از توان های بالقوه و بالفعل متعددی برای گسترش توریسم روستایی برخوردار است.
به منظور نیل به اهداف مربوط به توسعه فعالیت های مرتبط با گردشگری روستایی در راستای توسعه پایدار، از بین 464 روستای هدف گردشگری مصوب هیأت محترم وزیران و 636 روستای پیشنهادی دارای تأییدیه کارگروه گردشگری استان‌ها، تعداد 500 روستا به عنوان روستاهای منتخب گردشگری و صنایع دستی تعیین گردیده تا اقدامات لازم برای ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز گردشگری در چارچوب توسعه گردشگری روستایی و در قالب برنامه‌های اقتصاد مقاومتی در طول برنامه ششم توسعه کشور، به مرحله اجرا در آید. لذا برای ایجاد زیرساخت های مورد نظر گردشگری در سال 95، تعداد 75 روستا به عنوان روستاهای دارای اولویت توسعه گردشگری روستایی انتخاب گردید. در حوزه غنی سازی اوقات فراغت روستاییان نیز، ادارات کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان های اردبیل، مرکزی، اصفهان، کرمانشاه و گلستان در زمینه برگزاری دوره های آموزشی مفاهیم گردشگری در همایش های منطقه ای با رویکرد شناسایی ظرفیت های بومی نواحی روستایی، همکاری های لازم را با ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور در پنج منطقه به مرکزیت استان های مذکور، داشته و خواهند داشت.
لازم به ذکر است که «دستورالعمل توسعه گردشگری عشایری» با همکاری سازمان امور عشایری کشور و سایر دستگاههای ذیربط تهیه و تدوین گردیده و از طریق شورای عالی عشایر مورد تأیید و تصویب قرار گرفته است که این موضوع می‌تواند آغاز توسعه فعالیتهای گردشگری در جوامع عشایری کشور به شمار آید. برگزاری تورهای گردشگری به مقصد مناطق عشایری و ایجاد اکوکمپ‌های ویژه عشایری و همچنین معرفی فرهنگ و آداب و سنن این قشر پر توان از کشور به همراه عرضه صنایع دستی مربوط به آن می‌تواند نقش مؤثری در ایجاد اشتغال مولد برای سرریز جمعیتی نواحی عشایرنشین و جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه مردم به سایر مراکز جمعیتی کشور ایفا نماید.
نظر به اهمیت توسعه فعالیت‌ها و خدمات گردشگری سازگار با شرایط فرهنگی و زیست محیطی روستاها، زمینه‌های توجه به توسعه اقامتگاه های بوم‌گردی را در مناطق مختلف کشور فراهم آورده است. به همین منظور دستورالعمل «شرح مشخصات و ضوابط ساخت، بهره برداری و درجه بندی اقامتگاه های بوم گردی» تدوین و ابلاغ گردیده که این اقامتگاه ها متناسب با موقعیت اجتماعی، زیست محیطی و معماری جوامع بومی ایجاد می شوند؛ فرهنگ و سنن بومی، پوشاک و خوراک محلی و صنایع دستی روستایی نیز در این اقامتگاه ها در معرض نمایش و فروش قرار می گیرند. در حال حاضر تعداد 320 اقامتگاه بوم گردی در سطح کشور مجوز فعالیت دریافت نموده اند. همچنین تعدادی از این واحدهای اقامتی سنتی، متقاضی استفاده از تسهیلات بانکی می باشند که موضوع، با توجه به انعقاد تفاهم‌نامه همکاری مشترک
با صندوق کار آفرینی امید، جهت بررسی و ارائه تسهیلات لازم به آن صندوق، معرفی گردیده و صندوق کارآفرینی امید نسبت به پرداخت بیش از 145 میلیارد ریال تسهیلات قرض‌الحسنه به متقاضیان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به منظور توسعه فعالیتهای مرتبط با گردشگری روستایی و بوم‌گردی اقدام نموده است.
در راستای توسعه گردشگری روستایی و بوم گردی، زمینه های لازم جهت ایجاد مراکز اطلاع رسانی گردشگری، با انعقاد تفاهم نامه با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فراهم گردیده است، لذا از ظرفیت دفاتر ICT روستایی به عنوان «دفاتر اطلاع رسانی گردشگری روستایی» استفاده خواهد شد. بدین منظور بسته آموزشی ویژه متصدیان دفاتر ICT با همکاری «شرکت ملی پست»، «مؤسسه آموزشی آوای طبیعت پایدار» و نیز «مؤسسه توسعه آموزش های مجازی پارس» تهیه شده و در روز پنجم مهرماه سال جاری به مناسبت روز جهانی جهانگردی، از آن، رونمایی گردید. لازم به ذکر است که در گام نخست، مقرر شد متصدیان 51 روستای دارای دفتر ICT از بین 75 روستای منتخب گردشگری در سال 95 از این دوره آموزشی بهره مند شده و پس از کسب امتیاز لازم، گواهی آموزشی مربوط به آن را دریافت نمایند.
همچنین در جهت توسعه فعالیت های طبیعت گردی و تقویت زمینه های حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی در ایجاد و توسعه زیرساخت های مورد نیاز در مناطق تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، دستورالعمل «ضوابط مشارکت سرمایه گذاری برای طبیعتگردی در محیط های طبیعی» با همکاری دستگاههای ذیربط، تدوین و به ادارات تابعه استانی ابلاغ گردیده است. در ضمن، به منظور به‌روز رسانی «سند ملی توسعه و مدیریت طبیعت گردی» و فراهم نمودن توسعه فعالیتهای مرتبط با طبیعتگردی در کل کشور قرارداد به‌روز رسانی با مهندسین مشاور شرکت تحقیقات جهاد آب و انرژی و همکاری سازمان حفاظت محیط زیست امضاء و مراحل مطالعاتی به‌روز رسانی سند مذکور در حال اقدام می باشد.
امروزه مشارکت در جوامع روستایی یک امر ضروری است و رفع تنگناها و مشکلات روستاییان از طریق برنامه ریی آگاهانه توسعه گردشگری روستایی امکان پذیر خواهد بود. بنابراین هر برنامه موثر توسعه روستایی باید از راه افزایش مشارکت مردم روستا و با همکاری و مشارکت سازمانهای ذی ربط صورت گیرد. از سوی دیگر گردشگری روستایی و طبیعت گردی، موضوعی تخصصی است که نیازمند آموزش بوده که در جهت توسعه اقتصادی کشور و افزایش مشارکت عمومی جوامع بومی آموزش فرهنگ گردشگری و گردشگر پذیری در نواحی روستایی باید با همکاری سایر دستگاهها مورد توجه قرار گیرد.
برو به فرم ارسال نظر
هیچ نظری تا الان ثبت نشده.