دکتر شاهین سپنتا
در چند سال اخیر، برخی افراد که دلبستگی به نوروز و آیینهای ایرانی ندارند، گریبان سبزههای نوروزی را گرفتهاند و با آوردن بهانههایی از جمله جلوگیری از اسراف حبوبات، پیشگیری از آلودگی محیط زیست، ترویج درختکاری و... پیشنهادهای عجیب برای حذف یا تغییر شکل سنت زیبای سبزه انداختن در نوروز ( نماد همیشه سبزبودن، نوزایی، جاودانگی، و زندگی در سفره هفت سین) مطرح میکنند.
- سال گذشته در پیامی که در شبکههای اجتماعی منتشر شد، آمده بود:
«طبق اعلام مرکز آمار ایران در کشور 24 میلیون خانوار زندگی می کند اگر هر خانوار برای سبزه سفره نوروز 100 گرم گندم (یک کالای استراتژیک) استفاده کند، ذر مجموع 2400 تن گندم دور ریخته میشود. آیا موافقید به جای گندم از تخم چمن استفاده کنیم که هم بومی ایران است و هم در طبیعت به رشد خود ادامه میدهد و هم سبزتر از گندم است و این طور هم آیین ایرانی ما حفظ میشود و هم کمکی به اقتصاد کشور عزیزمان است.»
- امسال نیز شخص یا اشخاصی در پیامهای نوشتاری یا تصویری ایرانیان را دعوت میکنند که به جای سبزه، نهال در سفره هفتسین بگذارید.
- در پاسخ به این پیام ها، تذکر چند نکته ضروری است:
یک- سالهاست که تخم یا بذر انواع چمن مورد استفاده در فضاهای سبز شهری و منازل، پارکها و زمینهای ورزشی از دیگر کشورها اعم از هلند، آلمان، و... وارد کشور میشود و سالانه میلیونها دلار ارز از کشور برای واردات بذر چمن خارج میشود و متاسفانه این گونه چمنها برای شرایط مناطق مختلف ایران مناسب نبوده و با این که کمکی به تلطیف هوا نمیکند، نیاز آبی آنها زیاد بوده و به طور متوسط در هر دور آبیاری برای هر متر مربع چمن 15 لیتر آب مورد احتیاج است. بنابراین در هر هکتار برای هر بار آبیاری 150 متر مکعب آب نیازداریم. از سوی دیگر بذرهای تولید شده در کشور نیز کفایت مصرف داخلی را نمیکند.
دو- سبزه انداختن از دیرباز در مناطق مختلف کشور با بذر انواع گیاهان انجام میشده که برای نمونه میتوان از جو، گندم، عدس، ماش، قره ماش، ماشک، شاهی یا تره تیزک، ارزن، گاودانه و حتی خرفه و آفتابگردان نام برد که برخی آنها مثل ماشک و گاودانه و قرهماش در شمار گیاهان علوفهای هستند و مصرف خوراکی انسانی ندارند. به این ترتیب بخش عمده سبزه مورد استفاده در نوروز از گندم تهیه نمیشود.
سه- به فرض سبزشدن بذر چمن در خانه و رشد آن، انتقال این گونه سبزهها به محیط زیست پس از نوروز نه تنها باعث ادامه رشد آنها نمیشود بلکه به خاطر واردکردن یک گونه غیر بومی به طبیعت یک اقدام آسیب رسان به محیط زیست محسوب میشود.
چهار- انداختن هرگونه سبزه در طبیعت به ویژه آبهای جاری کاری بسیار اشتباه و زیانآور برای محیطزیست است و بهتر است که سبزهها پس از نوروز از سوی شهرداریها جمعآوری و برای تولید کودهای مرغوب کشاورزی بهکار رود.
پنج- توصیه به کاشت انبوه درخت به جای سبزه نوروزی از دید کارشسناسان محیط زیست و منابع طبیعی اگر با در نظر گرفتن ضوابط زیست محیطی نباشد ممکن است نتایج زیانباری برای طبیعت داشته باشد. کارشناسان معتقدند: کاشت تعداد زیادی درخت به هر دلیل، نیاز آبی بالایی ایجاد میکند و حتما باعث تشدید بحران آب در کشور خواهد شد. پس نباید بی حد و حساب درخت بکاریم و تنها اگر مطالعات سرزمینی اجازه داد، حق داریم درخت بکاریم و یا باغ ایجاد کنیم. با درختکاری نابجا به محیط زیست آسیب نزنیم.
شش- ای کاش به جای این توصیههای سطحی که بیشتر رنگ و بوی دشمنی با آیینهای ایرانی دارد، برای حل مشکل گندم، چارهای برای معضل مهم بیکیفیت بودن نان مصرفی مردم و دور ریز نان ارائه میشد و به شعارهایی که طی این سالها برای تولید نان با کیفیت داده شده، عمل میشد تا از واردات این کالای استراتژیک و خروج ارز از کشور و هدر رفت آن جلوگیری شود.
http://www.iranboom.ir/etehadie-nouroz/nouroz/16961-