نگاهی به بوم‌گردشگری، فصل مشترک گردشگری و محیط‌زیست
توسط در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۹۶
«ایران، مردمانی مهربان با آغوش باز، فرهنگی کهن پررمز و راز» این شعاری بود که بعد از سفر تعدادی از کارشناسان کنوانسیون جهانی راهنمایان جهانگردی به ایران و انتخاب کشورمان به‌عنوان میزبان این کنوانسیون در سال 2017، انتخاب و اعلام شد.
ایران با منابع طبیعی و آثار تاریخی بسیاری که دارد، جزو مهم‌ترین مقاصد گردشگری در دنیاست. تنوع زیستی و آب‌وهوایی ایران، آن را به کشور چهارفصل معروف کرد و همواره موردتوجه جهانیان و گردشگرهای حرفه‌ای بوده است.
یکی از نکات مهمی که درباره گسترش گردشگری در کشورمان از گذشته تاکنون وجود داشته، تامین امکانات رفاهی و اسباب آسایش و محل اقامت مناسب برای گردشگران بوده است؛ مسئله‌ای که باعث شده، روزبه‌روز مراکز خرید مدرن و هتل‌های لوکس، سر به آسمان بکشند، اما آیا این تنها راه است؟ تخریب طبیعت بکر و دست‌نخورده و تبدیل آن به هتل و مراکز خرید؟ تخریبی که کسب‌و‌کارهای بومی را هم از بین می‌برد و فرهنگ روستانشینی و زندگی روستایی را در مسیر فراموشی قرار می‌دهد.
بوم‌گردشگری و کاهش آسیب‌های احتمالی به طبیعت
پس از گسترش صنعت حمل‌و‌نقل، دیگر کمتر نقطه‌ای از دنیا وجود دارد که همچنان بکر و دست‌نخورده باقی مانده و بشر پا به آن نگذاشته باشد. در کنار این در معرض دید قرارگرفتن همه مناطق طبیعی بکر و منحصربه‌فرد کره زمین، علاقه و اشتیاق مردم به گشت‌و‌گذار در طبیعت هم رو به افزایش است. همین موضوع کارشناسان محیط‌زیست را بر آن داشت تا برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی انسان به طبیعت، راهکاری بیابند. براساس تعریفی که ازسوی جامعه بین‌المللی اکوتوریسم در سال 2015 ارائه شد، بوم‌گردشگری یعنی سفری مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی برای لذت‌بردن، درک‌کردن و قدر طبیعت را دانستن؛ به‌طوری که حافظ زیست‌بوم بوده، کیفیت زندگی مردم منطقه را پایدار کند که شامل آموزش بوده و در آن گردشگر در فعالیت‌های سودآور اجتماعی-اقتصادی مردم محلی حضور داشته باشد؛ چیزی که درباره بوم‌گردشگری مهم است و بسیار هم بر آن تاکید شده و می‌شود، آموزش است؛ هم آموزش به گردشگران و هم آموزش به مردم محلی.
اصول بوم‌گردشگری
شاید سابقه فعالیت انجمن جهانی بوم‌گردشگری حدود 25سال بوده و پدیده‌ای جوان به‌نظر رسد، ولی باید در نظر داشت این پدیده هم باید با اصولی دقیق و مشخص پیش برود تا کمترین آسیب را در پی داشته باشد. از اصول مهم بوم‌گردشگری، استخراجی و مصرفی‌نبودن فعالیت‌هایی است که در جریان انتخاب این نوع سفرها انجام می‌شود؛ یعنی باید از هرگونه فعالیت‌هایی که آسیب‌های رفتاری و فیزیکی بر گونه‌های غیرانسانی در طبیعت ایجاد می‌کند، جلوگیری شود. همچنین باید ارزش‌های سازگار با محیط‌زیست در اولویت قرار گیرد. آسیب‌های فیزیکی، اجتماعی، رفتاری و... در اکوتوریسم (بوم‌گردشگری) باید به حداقل ممکن برسند. مسافران باید به فرهنگ و محیط‌زیست مردم بومی احترام بگذارند تا تجربه مثبت و لذت‌بخشی هم برای خود و هم بومیان آن محل به جای بگذارند. ساخت امکانات رفاهی باید سازگار با محیط باشد تا کمترین آسیبی به منطقه و زیستگاه مردم بومی وارد نشود و البته بسیاری اصول دیگر.
فواید بوم‌گردشگری
انتخاب بوم‌گردشگری به‌جای سفرهای پرهزینه و ساکن‌شدن در خانه‌های روستایی و طبیعت بکر به‌جای هتل‌های چندستاره، علاوه بر این‌که مردم نقاط مختلف را با فرهنگ و سبک زندگی یکدیگر آشنا می‌کند، از آسیب‌های جدی‌‌ای که برای ساخت هتل‌ها و امکانات رفاهی موردنیاز مسافران، دوری از آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است جلوگیری به عمل آید، اما اکوتوریسم (بوم‌گردشگری) چطور باعث آشنایی و دوستی فرهنگ‌های مختلف می‌شود؟ همان‌طور که گفته شد، یکی از اصول بسیار مهمی که در اکوتوریسم بر آن تاکید می‌شود، آموزش و ایجاد آگاهی فرهنگی در مردمان یک منطقه است. در بوم‌گردشگری، گردشگران با فرهنگ و نوع زندگی مردم منطقه از نزدیک آشنا می‌شوند و در فعالیت‌های روزمره آنان مشارکت می‌کنند. با همین علاقه به‌تدریج حساسیت برای افراد ایجاد و محل و نوع زندگی میزبان برای میهمانان اهمیت پیدا می‌کند. در میان متخصصان، اعتقادی وجود دارد که فایده دیگری از بوم‌گردشگری را نشان می‌دهد. «در اکوتوریسم تنها ردپای‌تان در طبیعت باقی می‌ماند و به‌جز خاطره‌ها چیزی از سفرتان به طبیعت با خود به خانه برنمی‌گردانید» همین جمله است که نشان می‌دهد در بوم‌گردشگری، گردشگران نهایت سعی خود را می‌کنند تا کمترین آسیب را به محیط‌زیست محل سفر خود وارد کنند و به‌خوبی از آن حفاظت کنند. علاوه بر این، بوم‌گردشگری فرهنگ مردم منطقه را هم حفظ می‌کند. به این صورت که میزبان، با فروش صنایع‌دستی خود و همین‌طور غذاهای محلی درآمد کسب می‌کند و به‌دنبال راه‌های جایگزینی مانند فروختن زمین‌های کشاورزی و کوچ به شهرها نیست.
وضعیت بوم‌گردشگری در ایران
بوم‌گردشگری در کشورمان سابقه‌ای بسیار کمتر از سن جهانی‌اش دارد؛ به‌طوری‌که اخیرا این نوع سفرکردن مخاطب پیدا کرده است، در حالی که ایران به‌دلیل تنوع اقلیمی بی‌نظیری که دارد می‌تواند به یکی از مهم‌ترین مقاصد بوم‌گردشگری دنیا تبدیل شود؛ چراکه در یک زمان مشخص در نقاط مختلف کشور می‌توانیم آب‌وهواهای متفاوتی را تجربه کنیم. همه این‌ها با کمی صرف وقت و هزینه، اکوتوریسم را در ایران گسترش می‌دهد. علاقه‌ای که اخیرا برای این‌گونه سفرها در کشور ایجاد شده است باید راهی برای گسترش و اصولی‌کردن بوم‌گردشگری در ایران و تشویق به رعایت اصول زیست‌محیطی باشد.
برو به فرم ارسال نظر
هیچ نظری تا الان ثبت نشده.