چمن سلطانیه در معرض نابودی
توسط در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۹۵
زنجان - ایرنا - روزنامه صدای زنجان در شماره 826 خود با بررسی عوامل تاثیرگذار در تخریب میراث تاریخی سلطانیه، به موضوع مهم نابودی چمن طبیعی سلطانیه پرداخته است.
به گزارش ایرنا، چمن طبیعی سلطانیه که از آن به عنوان میراث تاریخی و جهانی به یادگار مانده از دوره‌های گذشته یاد می‌شود در حال حاضر به علت کمبود آب در معرض نابودی است.
با توجه به بررسی‌های انجام شده بافت خاک اراضی چمن سلطانیه لومی رسی با سنگ بستر آهکی می‌باشد به طوری که کاوش‌های زمین‌شناختی حاکی از این نکته است که در عمق 60 سانتی‌متری سراسر محدوده اراضی چمن سلطانیه را خاک سفید یک‌دست فراگرفته است که خود مانع از نفوذ آب به اعماق زمین شده و در نتیجه آن عمل آبیاری چمن به گونه‌ای طبیعی و پیوسته صورت می‌پذیرد این ویژگی سبب ایجاد یکی از زیباترین چمن‌زارهای دنیا شده که در متون جغرافیایی از آن به prairie یاد می‌شود.
در سال‌های اخیر عوامل متعددی سبب تخریب و تضعیف این میراث تاریخی و جهانی شده است که برای جلوگیری از وارد آمدن خسارت‌های غیرقابل جبران باید اقدامات عملیاتی از سوی نهادهای مرتبط انجام گیرد.
محمد باقری، کارشناس جنگل‌ها و مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه در گفت‌وگو با روزنامه صدای زنجان در بررسی و تحلیل عوامل تخریب و تضعیف چمن سلطانیه در سال‌های اخیر به چرای بی‌رویه و نامتعارف دام در چمن اشاره کرد و افزود: ورود و خروج دام در این مرتع‌ها باید کنترل شود.
وی به تشدید خشکسالی در سالیان اخیر و بروز برخی عوامل انسانی که منجر به افت سطح آب زیرزمینی منطقه می‌شود، اشاره کرد و افزود: افت آب زیرزمینی سبب از بین رفتن رطوبت طبیعی چمن سلطانیه شده است.
کارشناس جنگل‌ها و مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه تکثیر و ازدیاد جوندگان مضری چون موش را نیز از عوامل دیگر آسیب‌رسان به چمن عنوان و خاطرنشان کرد: خشکسالی محیط مناسبی برای زاد و ولد این جانداران فراهم ساخته است.
ورود و خروج دام برابر ظرفیت از جمله راهکارها و برنامه‌ریزی برای طرح‌های اصلاحی و احیایی در چمن سلطانیه از سوی مهدی شیرخانی کارشناس ممیزی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه عنوان شده است.
شیرخانی ممیزی چمن و ساماندهی ورود و خروج دام برابر ظرفیت و مدت استفاده متعارف در قرای المکی، قره بلاغ و خیرآباد را از جمله راهکارهای احیای چمن سلطانیه عنوان کرد و گفت: اقدامات لازم برای ممیزی قرای مذکور در حال اجرا است.
وی با بیان اینکه برنامه‌ریزی‌های لازم برای حفظ و احیای اراضی چمن همجوار با شهر سلطانیه باید انجام شود، تصریح کرد: در این بخش به علت شهر بودن امکان ممیزی وجود ندارد به همین سبب راهکارهای دیگری باید مد نظر قرار گیرد.
کارشناس ممیزی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه با تاکید بر اینکه در صورت اجرای طرح‌های مورد نظر در این منطقه باید حفظ اصالت چمن به شکل طبیعی خود مد نظر قرار گیرد، ابراز کرد: برای نمونه در طرح‌هایی که با همکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و شهرداری با رعایت موازین و اصول اساسی طبق طرح مدون از پیش تعیین شده با رعایت عدم تغییر کاربری و حفظ اصالت چمن به شکل طبیعی خود با تملک و نظارت مستقیم اداره منابع طبیعی و مدیریت شهرداری شهر سلطانیه صورت گیرد.
قابل ذکر است پیش از این محمود کلانتری، شهردار سلطانیه به اجرای طرح‌های مختلف توسعه‌ای در محوطه چمن سلطانیه برای احیای معماری قدیمی در منطقه مذکور اشاره کرده بود که از آن جمله می‌توان احداث پیست اسب‌دوانی و ایجاد نمای زیبای شهری و دروازه‌های ورودی در راستای قدمت و کاربرد تاریخی شهر سلطانیه را نام برد.
شیرخانی با تاکید بر اینکه در اجرای طرح‌های مصوب و از پیش‌تعیین شده باید تضمین بهبود کیفیت چمن نیز مد نظر قرار گیرد، خاطرنشان کرد: در صورت عدم توجه طرح‌های توسعه‌ای خود می‌تواند عامل تخریب و نابودی این اثر تاریخی و ماندگار شود.
وی با اشاره به پیش‌بینی‌های لازم برای آب‌رسانی به چمن سلطانیه خاطرنشان کرد: متاسفانه با شخم یا تغییر مسیر رودها، مسیل‌ها و حوضچه‌های آبریزی که به چمن منتهی می‌شد شاهد قطع جریان رودخانه‌های دایمی و فصلی و به تبع آن افت سطح آب زیرزمینی منطقه و از بین رفتن رطوبت طبیعی در این چمن می‌باشیم.
کارشناس ممیزی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه با بیان اینکه بازگشت آب به چمن سبب تضعیف و نابودی جوندگان مضر می‌شود، یادآور شد: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه برنامه‌ریزی‌های لازم به منظور بازگشت شریان‌های اصلی به چمن را انجام می‌دهد.
وی افزود: به منظور بازگشت آب به چمن بدون همکاری و مشارکت فعالانه اداره ها و ارگان‌های مربوطه (فرمانداری منطقه، شرکت آب منطقه‌ای، شهرداری،...) راندمان مورد نظر حاصل نخواهد شد.
شیرخانی به انجام عملیات‌های اصلاحی نظیر کودپاشی، بذرپاشی و قرق اشاره کرد و گفت: با عملیاتی شدن موارد مذکور به طور یقین نتایج ملموس‌تری حاصل نمی‌شود.
در بررسی حوزه‌های آبخیز ورودی به چمن سلطانیه می‌توان به رودخانه‌های دائمی و فصلی اشاره کرد که از آن جمله می‌توان از روخانه‌های دائم در این منطقه یعنی رودخانه بوئین و زنجانرود نام برد.
محمد باقری، کارشناس جنگل‌ها و مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه در زمینه حوزه‌های آبخیز ورودی به چمن سلطانیه با اشاره به اینکه در سالیان گذشته رودخانه زنجانرود از چمن سلطانیه سرچشمه می‌گرفته است، بیان کرد: متاسفانه در سالیان اخیر به علت خشکسالی و انحراف مسیر رودها و انشعابات ورودی به چمن خشک شده است.
وی خاطرنشان کرد: رودهای فصلی نیز بنا به شرایط ممکن است فقط در خلال بارندگی و کمی بعد از آن یا فقط در طول فصول مرطوب سال آب داشته باشند.
کارشناس جنگل‌ها و مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سلطانیه به قنات‌های مشرف به چمن سلطانیه اشاره کرد و یادآور شد: در حال حاضر در حدود 32 قنات مشرف به چمن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به قنات جلوخانه (دروازه)، قنات دارالشفاء، قنات میدان، قنات طالبیه، قنات قانی بلاغی، قنات سیف‌آباد، قنات بهرام‌آباد، قنات جلالیه، قنات قاسم‌آباد، قنات تازه کهریز، قنات رحمت‌آباد، قنات دست‌تران و غیره اشاره کرد.
وی با بیان اینکه کوه‌های جنوبی سلطانیه بالاتر از دشت قرار گرفته و به سبب ساختار زمین‌شناسی و میزان بارندگی سالانه در قسمت‌های جنوبی در عمق پایین‌تر از پنج متر می‌توان به آب دسترسی داشت، افزود: در گذشته اراضی شمالی در عمق 3 متر و در چمن در عمق یک متر بوده است به همین خاطر جهت قنات‌ها بیشتر جنوب به شمال است.
باقری با اشاره به اینکه در گذشته در حدود 20 رشته قنات شهر سلطانیه بیشتر مورد استفاده در داخل شهر سلطانیه بوده است، ابراز کرد: 2 قنات جلوخانه و دارالشفاء از داخل ارگ سلطنتی سلطانیه عبور می‌کردند و بعد از تامین آب مورد نیاز ارگ به چمن سلطانیه می‌ریخته است.
وی به بنچ مارک‌های احداثی در محدوده چمن سلطانیه اشاره کرد و یادآور شد: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری جهت حفاظت و صیانت از چمن طبیعی سلطانیه این میراث تاریخی و جهانی در طول سال‌های 1386 تا 1393 اقدام به احداث بنچ مارک‌های بتنی به مساحت 1248 هکتار و به طول تقریبی 40 کیلومتر کرده است.
گفتنی است شهر سلطانیه از زمان‌های دور یعنی پیش از تاریخ مورد توجه مردم بوده تا اینکه مغولان به ایران حمله‌ور شدند و از آن به بعد به دلایل مختلفی از جمله وجود چمن در منطقه موجب شد تا مغولان به چادرنشین در این منطقه توجه ویژه‌ای بکنند و آنچه که خودشان قبلا ویران کرده بودند را دوباره بازسازی کنند.
دشت سلطانیه به دلیل داشتن آب‌های زیرزمینی بیشتر مورد توجه حاکمان مغولی به خصوص سردمداران ایلخانی قرار گرفت.
چمن سلطانیه با وسعت حدودی 8.46124 هکتار در ناحیه مرکزی متمایل به غرب استان زنجان قرار دارد این چمن با ارتفاع عمومی یک هزار و 800 متر از سطح دریا از شمال به اراضی قرای خیرآباد و مشک‌آباد از غرب به قرای قلعه، المکی و حومه شهرستان سلطانیه و از شرق به قریه قره‌بلاغ محدود می‌شود.
خبرنگار: سجاد کریمی** انتشار دهنده: رویا رفیعی
برو به فرم ارسال نظر
هیچ نظری تا الان ثبت نشده.