Zanjan Tourism Guide

زنجان؛ شهری که باید دید؛ فرصتی جدید برای سفر بعدی شما؛ زنجان به شما نزدیکتر از آن است که تصور می‌کنید!

از بوم گردی تا مشارکت با جوامع محلی

توسط در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۹۶

ساغر شمسی

یازدهمین جلسه از سلسله نشست‌های «توسعه محلی در ایران» با عنوان «مدیریت مقاصد گردشگری»  (‌تجربه موسسه آوای طبیعت پایدار) در دانشگاه شریف توسط پژوهشکده سیاستگذاری این دانشگاه با حضور نیما آذری (‌مدیر عامل موسسه و سخنران جلسه) برگزار شد.
نشست توسعه محلی،‌ با هدف بررسی ارتباط بین اکوتوریسم، ‌جوامع محلی و اشتغال با نگاهی به پروژه‌های مدیریت مقاصد گردشگری، در روز 25 تیر ساعت 16 با حضور جمعی از دانشجویان و اساتید آغاز شد.
با توجه به سیل مهاجرتی که در طی 5 دهه اخیر از روستاها به شهرها اتفاق افتاده است بحث توسعه روستایی و توسعه محلی در اولویت قرار گرفته و نهادهای زیادی در این حوزه مشغول فعالیت هستند.پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف برای کم کردن سعی و خطا در این زمینه با استفاده از تجربیات ان جی او‌ها  نشست‌هایی را ترتیب می‌دهد که بیشتر به  مسایلی که مربوط به توسعه محلی است می‌پردازد.


اکوتوریسم (بوم گردی)‌ چیست ؟
نیما آذری مدیر عامل موسسه آوای طبیعت  با طرح این پرسش که «اکوتوریسم (بوم گردی)‌ چیست» ؟«گفت : هم اکنون نگاه حاکم، طبیعت گردی است و خوشبختانه به انسان به عنوان جزیی از اکوسیستم نگریسته می‌شود اما آژانس‌های طبیعت گردی اگر دو ویژگی زیر را رعایت نکنند، ‌واحدی هستند که با عنوان اکوتوریسم کارهای مخرب محیط زیست را انجام می‌دهند بنابراین اکوتوریسم به فعالیت‌های گردشگری در محیط طبیعی گفته می‌شود که حاوی دو ویژگی زیر است :
1-  حافظ محیط زیست و طبیعت باشد.2- حامی ارزش‌های زیستی،‌ سنتی و بومی جوامع محلی باشد.بنابراین اکوتوریسم فعالیتی ارزشی محسوب شده و به هر نوع گردشگری در محیط طبیعی اکوتوریسم گفته نمی‌شود و فرق بین اکوتوریسم با طبیعت گردی وجود همین ویژگی‌های ارزشی است.حال باید دید که جوامع محلی چه کسانی هستند و با جوامع بومی چه تفاوتی دارند؟ جامعه محلی جامعه ای است که وابستگی زیستی و معیشتی به منطقه خاصی دارد و در عین حال دارای وجوهات فرهنگی،‌ بومی و زیستی مختص آن ناحیه باشد .
نیما آذری در توضیح جامعه بومی افزود: این جامعه باید دارای وجوهات بوم زادی مانند زیستی،‌ معیشتی، ‌سنتی باشد که به آن جامعه اصیل نیز می‌گویند که در یک منطقه بوده و اصالتهای زیستی آن منطقه را از دیرباز داشته که در ایران در اصل فقط جوامع عشایری بومی هستند زیرا در زمانهای قدیم حتی روستا نیز وجود نداشته است.جوامع بومی دو ویژگی خیلی مهم دارند: 1- بخش تولیدکنندگی،‌2- بخش ارزش‌ها و سنت‌های بومی خودشان.از آنجا که جوامع محلی ارتباط بسیار زیادی با طبیعت دارند و وجه تولیدکنندگی را حفظ کرده‌اند بیشترین بهره برداری از طبیعت با جوامع محلی است.متاسفانه سیستم به سرمایه‌گذار پر و بال زیادی می‌دهد و سرمایه‌گذار انتظار دارد که چون پول دارد جامعه محلی از آنجا بیرون برود.در وهله اول باید بهره برداری جامعه محلی را قبول کنیم و مبارزه کردن با حق سنتی و معیشتی آنها اشتباه استراتژیک است همچنین اعلام کردن بایدها و نبایدها برای حفاظت از منطقه در چنین شرایطی قطعا کار را به شکست می‌کشاند.


چرا باید با جوامع محلی به صورت مشارکتی کار کنیم؟
وی درادامه با طرح پرسشی مبنی بر اینکه چرا باید با جوامع محلی به صورت مشارکتی کار کنیم، ‌افزود: اول اینکه جوامع محلی آمیختگی موضوع با طبیعت دارند (تولیدکنندگی)، ‌دوم اینکه دانش برتر محیطی و سوم اینکه وابستگی معیشتی و همچنین حساسیت‌های محیطی حاصل از تعلق دارند.اکوتوریسم اثرات مثبت و منفی بسیاری دارد اما ما نهایتا می‌خواهیم به یک دوگانه حفاظت – بهره برداری برسیم.برای رسیدن به هدف فقط آموزش به نتیجه نمی‌رسد، ‌آموزش یک ابزار است و کافی نیست،‌ یک پروسه باید برای به نتیجه رسیدن تعریف شود و مشارکت صورت بگیرد.این پروسه چند سال به طول می‌انجامد که یک شورای نظارتی نیز نیاز خواهیم داشت که بعد از خروج ما تداومش را تضمین کند .
به طور مثال فعالیت‌هایی که در پروژه ساماندهی اکوتوریسم روستای دراز شیب (‌واقع در جزیره قشم) انجام شده است.ما در این راستا اقدام به برگزاری کارگاه‌های آموزشی و همچنین شناسایی پتانسیل‌های اکوتوریسمی جزیره، ‌شناسایی جاذبه‌های طبیعی و پراکنش آن‌ها در سایت برای تهیه بسته‌های اطلاعاتی و اطلاعات پایه برای زونینگ سایت، ‌شناسایی جاذبه‌ها و پتانسیل‌های فرهنگی سایت،‌ ساماندهی خدمات توریستی،‌ ساماندهی و جهت دهی ارتباطات بین جامعه بومی و سازمان منطقه آزاد، ‌فعالیت‌های معرفی سایت و پروژه، ‌کمک به ادامه پروژه حفاظت از لاک پشت‌های پوزه عقابی کردیم.


پروژه مدیریت مقصد چیست ؟
آذری مدیرعامل موسسه آوای طبیعت پایدار در ادامه برای توضیح پروژه مدیریت مقصد گفت: این پروژه‌ها از چند مرحله تشکیل شده اند.1 - مطالعه : که بر اساس گردشگری – محیط زیست و منابع انسانی تقسیم می‌شود.کارگاه‌هایی نیز در این زمینه برگزار می‌شود که از جوامع محلی اطلاعات کسب شود .2- مرحله آموزش گام به گام : که شامل کارگاه آموزشی بیان موضوع و ضرورت‌های روستاگردی،‌ کارگاه تعاملی – مشارکتی برای تدوین استانداردها و ضوابط گردشگری روستایی است، در روستاها فرآیند نظارتی و شورای دست اندرکاران، فرآیند معرفی به بازارهای هدف و بازاریابی.3- تلفیق نتایج و تحلیل اطلاعات آمارگیری برای نتیجه نهایی .4- تدوین برنامه جامع عملیاتی- تدوین استانداردها و ضوابط و ابلاغ آنها .
این مرحله شامل تشکیل نهاد گردشگری است که بعد از اتمام پروژه کارشناس از پروژه بیرون می‌رود و بقیه را نهاد محلی ادامه می‌دهد.ایجاد پروژه مستقل صنایع دستی، ‌تشکیل صندوق محلی (پروژه بدون پول انجام نمی‌شود و فرآیند تخریب دوباره تکرار خواهد شد)، ‌فرآیند نظارت و شورای دست اندرکاران (مانند نیروی انتظامی)‌.در همین راستا باید نشست‌های تعاملی با مردم بومی و اعضای شوراها به صورت پرسش و پاسخ برگزار شود (‌ما به صورت مرتب با مردم جلسه داشتیم و به راهکار می‌رسیدیم)‌،‌ همچنین می‌توان از ظرفیت‌های باورهای مذهبی مردم برای شناساندن اهمیت طبیعت استفاده کرد.در ابتدای کار ممکن است مقاومتی وجود داشته باشد که بایدها و نباید‌ها را با رفتاردوستانه در مورد آنها با مردم بومی صحبت کرد.کودکان و بانوان نقش کلیدی در توسعه پایدار روستا دارند،‌ بانوان می‌توانند صنایع سنتی را با استفاده از طرح‌های امروزی ارتقا دهند (‌مانند استفاده از طرح جانوران بومی در صنایع دستی).به این وسیله می‌توان بین اکوتوریسم و صنایع دستی ارتباط ایجاد کرد که می تواند مزایایی همچون : اشتغال زایی مستقیم برای مردم بومی،‌ مشارکت زنان در فعالیتهای اجتماعی، ‌رونق صنایع دستی – کمک به حفاظت از تنوع زیستی،‌ ایجاد جاذبه مکمل و مضاعف برای توریست‌ها، ‌انتقال ماندگار نمادهای زیست محیطی،‌ پیشگیری از نابودی صنایع دستی و هنرهای سنتی، ‌ایجاد ارتباط مستقیم و پایدار بین جامعه بومی و گردشگران را به همراه داشته باشد.
در پایان این نشست،‌ پرسش و پاسخ نیز انجام شد.

http://mardomsalari.net

نظرات

برو به فرم ارسال نظر

هیچ نظری تا الان ثبت نشده.

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">