Zanjan Tourism Guide

زنجان؛ شهری که باید دید؛ فرصتی جدید برای سفر بعدی شما؛ زنجان به شما نزدیکتر از آن است که تصور می‌کنید!

16 کیلومتر بعد از شهرستان خواف در استان خراسان رضوی را که طی کنید به روستای نشتیفان می‌رسید. در این روستا آسبادهایی قرار گرفته است که از دانش و خلاقیت نیاکان ما در ساخت سازه‌های فنی، جدال تن به تن با نیروی شگفت باد و پیروزی بر این حریف حکایت دارد.

به گزارش خبرنگار گردشگری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه خراسان، اغلب مورخان ایرانی و غیرایرانی مبنا و سابقه آسبادها را در ایران، قبل از چیرگی اعراب بر ایرانیان دانستند. برخی از آنان پا را فراتر گذاشتند و ساخت آسبادها را به 1700 سال قبل از میلاد مسیح نسبت دادند؛ اما قدیمی‌ترین و موثق‌ترین مرجعی که وجود آسبادها را قبل از حمله اعراب به ایران محرز می‌داند ابن‌خلدون و مسعودی است. 

آسباد، بنایی متشکل از خشت و گل است. در ابتدا که وارد این محوطه تاریخی می‌شویم اتاقک‌هایی با درهای قدیمی و کوچک قرار گرفته است که به عنوان انبار مورد استفاده قرار می‌گرفته؛ این اتاقک‌ها در جهت مخالف باد ساخته شدند و در حقیقت اتاقی است که در آن قطعات متحرک آسباد، سنگ‌های بزرگ و مدور و گندم‌ها قرار داشتند.

در بالای این اتاق‌ها در طبقه فوقانی، آسبادها قرار گرفتند که شامل سازه‎هایی متشکل از یک تیر عمودی و یک تیر افقی بر روی چرخ‌پره است. چرخش باد این آسبادها در صورتی است که باد شدید بیاید. در سایر مناطق شهرستان خواف از جمله سنگان، روستاهای برآب، تیزاب، خرگرد و مهرآباد هنوز بقایای آسبادها موجود است یکی از این روستاها "تیزآب" است که معماری آسبادهای آن دارای ویژگی منحصر به فردی نسبت به سایر آسبادهاست؛ طوری که از هر سه بادی که در منطقه در حال وزش بود استفاده می‎‌کردند، در حالی که سایر آسبادها فقط هنگام وزش بادهای 120 روزه قابل استفاده هستند.

در این سازه‌ها گذشتگان ما از نیروی باد به منظور حرکت آسبادها استفاده می‌کردند. در کشورمان که گندم از اصلی‌ترین ماده غذایی به‌شمار می‌رفته، ساخت وسیله‌ای که این ماده غذایی را خرد کند نیازی مبرم به شمار می‌رفته است لذا این وسیله را به منظور خرد کردن گندم و همچنین بالا بردن آب به کار می‌بردند. ویژگی معماری، فنی و مهندسی بسیار ارزشمندی در آن‌‎ها به کار رفته است که می‌تواند به عنوان میراثی از دانش نیاکان در بهره‌برداری مناسب از اقلیم و شرایط محیطی برای نسل‌های آینده معرفی شود.

این آسبادها علاوه بر اینکه توانایی مردم آن دوران را بهره‌گیری از انرژی پایدار نشان می‌دهد از پیروزی این مردمان در جدال تن به تن با طبیعت حکایت می‌کند که توانستند این نیروی عظیم را به نفع خود به‌کار گیرند. بسیاری از محققین بر این باورند که مردم شرق ایران اولین بار از نیروی باد در آسبادها به منظور خرد کردن گندم و بالا بردن آب استفاده می‌کردند و این صنعت از ایران به اروپا، چین، هند و مصر انتقال یافته است. مناطقی که آسبادها در آن قابل مشاهده هستند شامل سیستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و بخش‌هایی از افغانستان است.
معمولا در قدیم در اقلیمی که دارای آب فراوان بوده است انواع آسیاب آبی و در مناطق که وزش باد غالب بود از آسباد استفاده می‌شده است. این سازه‌های معماری ایرانی در گذشته نقش حیاتی در زندگی مردم داشته و یکی از مهم‌ترین سازه‌های مرتبط با موقعیت جغرافیایی و اقلیمی خواف با وجود بادهای 120 روزه در این منطقه به شمار می‌رفته است. 

اصطلاح آسباد از ترکیب "آس" و "باد" است؛ در گویش محلی آسباد به گونه‎های مختلف آسیای بادی، طاحونه بادی و طاحونه به کار می‌رود. البته از دیرباز آس‌هایی که با قدرت چارپایان مانند گاو و الاغ به حرکت درمی‌آمده یا به وسیله دست می‌چرخیده است وجود داشتند؛ در کاوش‌های باستان شناسان در شهر سوخته سنگ‌های آسیای دستی زیادی به دست آمده است. نخستین نوشته‌ای که از آسبادها نام برد یک کتاب هندی قدیمی به نام "آرتاساسترای کنتیلا" است که حدود 1400 پیش از میلاد نوشته شده است.

محمود باعقیده، رییس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواف در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا- منطقه خراسان، اظهار کرد: حدود 107 آسباد در شهرستان خواف و روستاهای اطراف وجود دارد که 40 آسباد در نشتیفان واقع شده است؛ استحکام بخشی به آسبادهای نشتیفان از سال 76 آغاز شد اما کار مرمت تا سال 93 به‌کندی پیش رفت. سال 1393 در بازدیدی که تعدادی از کارشناسان از این اثر داشتند آسبادهای نشتیفان به عنوان اثر قابلیت ثبت در آثار جهانی یونسکو شناخته شد از همان سال مرمت این اثر شدت گرفت.

وی افزود: از مجموع 40 آسباد، هم‌اکنون 34 سازه استحکام بخشی شدند، 22 عدد نیز به طور کامل مرمت شدند و از این 22 سازه، 8 آسباد توانایی خرد کردن گندم را دارند. البته کار مرمت این آثار همچنان ادامه دارد. 

باعقیده درباره میزان استقبال گردشگران از آسبادهای نشتیفان تصریح کرد: سال گذشته حدود 35 گردشگر خارجی از کشورهای اروپایی از این مجموعه بازدید کرد. در ایام نوروز نیز از ابتدا تا امروز 9 گردشگر فرانسوی به این مجموعه آمدند. همچنین در ایام نوروز آسبادهای نشیفان روزانه حدود 200 بازدیدکننده دارد.

گزارش از ریحانه تارقیان خبرنگار ایسنا- منطقه خراسان

یادآوری:

 آسیاب‌های بادی نشتیفان واقع در استان خراسان رضوی و در فاصله 16 کیلومتری از شهرستان خواف، بازمانده از دوره صفوی است. در این روستا 40 آسیاب که در گویش به آن محلی آسیای بادی و طاحونه می گویند، قرار دارد. اصلی‌‌ترین منبع انرژی آن باد‌های معروف 120 روزه سیستان است که البته تمام مدت سال اثرات آن وجود دارد. از نیروی باد برای خردکردن گندم و بالا بردن آب استفاده می کردند.
نشتیفان از دو واژه «نش‌» و «تیفان‌» تشکیل شده است. اولی خلاصه شده کلمه نیش به زبان محلی است. مقصود از «تیفان‌» نیز همان توفان است. با این حساب می‌توان گفت نشتیفان محلی است که در معرض نیش توفان و باد‌‌های موسمی محلی قرار دارد. شاید کلمه «نش‌» کنایه‌ای به نیش عقرب نیز باشد که در نواحی گرم و خشک زیاد دیده می‌شود.





















نظرات

برو به فرم ارسال نظر

هیچ نظری تا الان ثبت نشده.

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">